Phiên sơ thẩm
Phiên xử sơ thẩm ông Nguyễn Đức Kiên, cùng tám bị cáo khác, tại Tòa án TP Hà Nội bắt đầu sáng thứ Tư 16/4 tại Hà Nội bị hoãn chỉ sau hơn nửa ngày. Lý do là vì tình trạng bệnh tật của một trong các bị cáo, cựu Bộ trưởng Bộ Kế hoạch-Đầu tư Trần Xuân Giá.[14]
Luật sư Lê Thị Công Nhân cho rằng ông Nguyễn Đức Kiên đã bị 'xúc phạm nhân phẩm' và 'bị khủng bố tình thần' khi bị áp dụng biện pháp ngăn chặn vừa còng tay, vừa xích chân khi áp giải ở phiên tòa sơ thẩm xét xử ông và một số bị cáo khác ở Ngân hàng ACB hôm 16/4/2014.[15]
Trong phiên xử ngày 21.05, Luật sư của Nguyễn Đức Kiên yêu cầu theo quy định, luật sư được tiếp cận với bị cáo, nhưng hiện các cán bộ dẫn giải không cho luật sư được tiếp xúc với bị cáo. Bầu Kiên cũng đề nghị, "cho được nhận các văn bản của luật sư, hai năm nay tôi không được nhận bất cứ văn bản nào." cũng như không bị cùm trong quá trình dẫn giải. Ông cũng than phiền mặc dù "bị bắt 21 tháng nay, chưa được gặp gia đình, dù lãnh đạo VKSNDTC đã cho phép tôi được gặp gia đình."[16]
Sau nửa tháng xét xử, ngày 09.06.2014, Tòa án nhân dân TP Hà Nội đã tuyên án bị cáo Nguyễn Đức Kiên 20 tháng tù về tội Kinh doanh trái phép, 6 năm 6 tháng về tội Trốn thuế, 20 năm về tội Lừa đảo, 18 năm do Cố ý làm trái. Tổng hợp hình phạt bị cáo phải chấp hành là 30 năm (mức tối đa theo luật định); nộp phạt bổ sung 75 tỷ do trốn thuế và 100 triệu đồng về hành vi lừa đảo.
- Kinh doanh trái phép: Công ty B&B không được phép kinh doanh tài chính nhưng từ ngày 4/9/2009 đến 31/3/2010 đã dùng hơn 2.300 tỷ đồng để mua cổ phần, góp vốn vào các công ty khác... Tổng cộng, từ ngày 15/5/2007 đến 3/8/2012, bị cáo Kiên đã thông qua 6 công ty để kinh doanh tài chính và vàng trạng thái trái phép với tổng số tiền gần 21.500 tỷ đồng.
- Trốn thuế: Đại diện B&B đã ký hợp đồng đầu tư uỷ thác với ngân hàng ACB thực hiện các hoạt động tài chính thông qua việc kinh doanh giá vàng ngoài lãnh thổ Việt Nam. Từ ngày 25/12/2008 đến 31/12/2009, Công ty B&B đã có văn bản uỷ thác cho ACB bằng 117 lệnh và đã tất toán trạng thái mở bằng 142 lệnh đóng. Qua các thương vụ này, Công ty B&B được cho là thu lợi nhuận hơn 100 tỷ đồng. Do biết Quốc hội có nghị quyết về miễn thuế thu nhập cá nhân trong 6 tháng 2009, để trốn nộp thuế thu nhập doanh nghiệp, bị cáo Kiên đã ký hợp đồng uỷ thác đầu tư tài chính giữa B&B với em gái mình nhằm chuyển toàn bộ lợi nhuận thu được từ kinh doanh vàng trạng thái sang cho cá nhân bà này.
- Lừa đảo chiếm đoạt tài sản: Công ty CP Đầu tư ACB Hà Nội (ACBI) sở hữu gần 30 triệu cổ phần của Công ty CP Thép Hoà Phát. Đại diện ACBI là giám đốc Trần Ngọc Thanh đã thế chấp gần 25 triệu cổ phần này cho ACB để đảm bảo việc phát hành trái phiếu 800 tỷ đồng. Mặc dù chưa được ACB đồng ý giải chấp nhưng bầu Kiên vẫn chỉ đạo Thanh và kế toán trưởng Yến lập khống biên bản họp Hội đồng quản trị và Quyết định của HĐQT thể hiện chủ trương ACBI bán 20 triệu cổ phần Công ty CP Thép Hoà Phát cho Công ty TNHH, một thành viên Thép Hoà Phát. Số tiền 264 tỷ, Nguyễn Đức Kiên đã chiếm đoạt.
- Cố ý làm trái: Thường trực HĐQT ACB thống nhất, ban hành chủ trương cấp hạn mức 700 tỷ đồng để đầu tư cổ phiếu trên thị trường chứng khoán và uỷ quyền cho bị cáo Kiên trực tiếp làm. Chủ trương này được cho là trái quy định của nhà nước, khiến ACB bị thua lỗ gần 688 tỷ đồng.[17]
Phiên phúc thẩm
Ngày 28 tháng 11 năm 2014, Tòa án nhân dân Tối cao tại Hà Nội mở phiên xét xử phúc thẩm vụ án Nguyễn Đức Kiên. Bào chữa cho ông Kiên là luật sư Vũ Xuân Nam và luật sư Nguyễn Huy Thiệp.[18][19]
Ông Kiên kháng cáo toàn bộ nội dung bản án sơ thẩm, đề nghị cấp phúc thẩm xem xét, đánh giá các chứng cứ buộc và gỡ tội[20][21][22][23]. Ông Kiên cũng yêu cầu Bộ Tư pháp và đại diện Sở Tư pháp có mặt để chứng thực trước tòa về tính hợp pháp của giấy đăng ký kinh doanh của các công ty bị buộc tội trốn thuế và kinh doanh trái phép.[18][19][24]. Các yêu cầu này không được tòa án chấp nhận.[19]
Ông Kiên bác bỏ cả bốn tội danh bị cáo buộc với các lý lẽ:
- không phạm tội Lừa đảo chiếm đoạt tài sản do không có ý thức chiếm đoạt tài sản của Thép Hòa Phát. Ông cho rằng ACBI mới là bên thiệt hại vì cổ phiếu đã giao, còn tiền lại bị thu.[17][25][26][27] Tổng giám đốc Tập đoàn Hoà Phát Trần Tuấn Dương cho hay, khi cơ quan Cảnh sát điều tra Bộ Công an thông báo là cổ phần bị thế chấp, công ty con của Hoà Phát có làm đơn đề nghị điều tra làm rõ, chứ không phải đơn tố cáo ông Nguyễn Đức Kiên. Hiện tại, công ty con của Hoà Phát đã nhận lại số tiền mua cổ phần và đã mua lại toàn bộ cổ phiếu đó, cho đến nay không có thiệt hại nào.[28][29]
- không cố ý làm trái vì không phải là thành viên của Thường trực HĐQT ACB.[17][30]
- chỉ kinh doanh trạng thái giá vàng chứ không kinh doanh vàng, và do vậy không phạm tội kinh doanh trái phép.[31][32][33][34][35] Hoạt động mua cổ phiếu, cổ phần góp vốn vào các công ty khác là hoạt động đầu tư không phải kinh doanh dịch vụ tài chính nên không phải là hoạt động kinh doanh trái phép.[36] Ông Kiên cũng cho rằng nhiều công ty cũng đầu tư cổ phần, cổ phiếu như 5 công ty của ông nhưng không bị xử lý.[37]
- không trốn thuế 25 tỷ đồng vì ông cho rằng đến cơ quan chức năng còn chưa xác định được số thuế mà công ty B&B phải nộp[38] và việc công ty B&B ký hợp đồng nhận ủy thác kinh doanh với bà Hương (em ông Kiên) là không trái với các quy định của pháp luật.[39]
Sáng ngày 8 tháng 12, Đại diện Viện kiểm sát nhân dân tối cao tại toà đề nghị y án 30 năm tù với Nguyễn Đức Kiên như trong phiên sơ thẩm.[40][41][42][43][44][45]
Chiều ngày 15 tháng 12 năm 2014, Tòa tuyên y án sơ thẩm với ông Nguyễn Đức Kiên, tổng cộng là 30 năm tù giam, nộp phạt 75 tỷ đồng trốn thuế, 100 triệu đồng tội lừa đảo; cấm giữ mọi chức vụ về ngân hàng, tài chính trong vòng 5 năm sau khi ra tù.[46][47][48][49][50]
